Vonnis van de president
in kort geding in de zaak van:
1. de besloten
vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ALGEMEEN DAGBLAD B.V., gevestigd te
Rotterdam,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid NRC HANDELSBLAD B.V.,
gevestigd te Rotterdam,
3. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid TROUW B.V., gevestigd
te Amsterdam,
4. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DE VOLKSKRANT B.V.,
gevestigd te Amsterdam,
5. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid HET PAROOL B.V.,
6. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheidROTTERDAMS DAGBLAD B.V.,
gevestigd te Rotterdam,eiseressen, procureur mr. F. Waardenburg, advocaat mr.
J.I. Krikke te Amsterdam,
tegen
1. de vennootschap
onder firma EUREKA INTERNETDIENSTEN, gevestigd te Rotterdam,
2. Martin Klerx wonende te Rotterdam,
3. Evert Pellegrom, wonende te Waardenburg, gedaagden, procureur mr. F.A. Tromp,
advocaat mr. D.J.G. Visser te Amsterdam.
Eiseressen worden
hierna gezamenlijk aangeduid als ‘de Dagbladen’ en gedaagden gezamenlijk als
‘Eureka’.
1. Het verloop van het
geding
Dit blijkt uit de
navolgende, door partijen ter vonniswijzing overgelegde stukken:
- de dagvaarding;
- de pleitnotities en producties van mr. Krikke;
- de pleitnotities en producties van mr. Visser.
De raadslieden van partijen hebben de respectieve standpunten nog nader
toegelicht.
2. De feiten
Gelet op de
onweersproken stellingen van partijen en de producties gaat de president uit van
de volgende feiten:
2.1 De Dagbladen zijn
uitgeefsters van respectievelijk Algemeen Dagblad, NRC Handelsblad, Trouw, de
Volkskrant, Het Parool en Rotterdams Dagblad.
2.2 De Dagbladen hebben
elk op het internet een website, met onder meer een selectie van nieuwsberichten
en artikelen uit de door hen uitgegeven krant. Elk bericht en artikel heeft een
titel. De homepage van iedere krant bevat een compleet lijstje van die op de
website opgenomen berichten en artikelen.
2.3 Gedaagde sub 1,
waarvan de andere gedaagden de vennoten zijn, drijft een onderneming met als
bedrijfsactiviteit dienstverlening op het gebied van internet.
2.4 Eureka heeft op het
internet een website onder het adres ‘www.kranten.com.’, met onder meer een
pagina ’landelijke kranten’. Deze pagina bevat de namen van (onder meer) de
door de Dagbladen uitgegeven landelijke kranten en daaronder een dagelijks
gewijzigde lijst van de titels van nieuwsberichten en artikelen op de website
van de Dagbladen. De titels en titellijsten stemmen overeen met de titels en
titellijsten op de respectieve websites van de Dagbladen. De door Eureka
overgenomen titels en titellijsten zijn deeplinks: klikt men een titel aan, dan
wordt men rechtstreeks doorgeleid naar het met de desbetreffende titel
corresponderende bericht op de website van de desbetreffende krant, met
voorbijgaan aan de homepage van de website van die krant.
2.5 Eureka biedt
daarnaast aan de bezoekers van haar website een nieuwsdienst aan, waarbij
dagelijks het laatste nieuws in de vorm van een set deeplinks als hiervoor
omschreven per e-mail wordt
toegestuurd.
3. Het geschil
3.1 Na wijziging van
eis vorderen de Dagbladen - kort gezegd - om bij vonnis, uitvoerbaar bij
voorraad:
1. Eureka te gelasten met onmiddellijke ingang iedere inbreuk op de
auteursrechten en databankrechten van de Dagbladen en ieder onrechtmatig
handelen anderszins te staken en gestaakt te houden, in het bijzonder door
Eureka te gelasten om op straffe van een dwangsom te staken en gestaakt te
houden:
a. het (systematisch) verveelvoudigen en openbaar maken van titels en
titellijsten van berichten en artikelen waarop de Dagbladen rechthebbenden zijn,
en/of
b. het (herhaald en systematisch) opvragen en hergebruiken van titels en
titellijsten van die berichten en artikelen, en/of
c. het systematisch aanbrengen van hyperlinks naar andere pagina's dan de
homepages van de websites van de Dagbladen;
2. Eureka te gelasten om binnen zeven dagen na betekening van dit vonnis aan de
afnemers van haar e-mailservice te berichten dat deze dienst wordt beëindigd,
en aan de raadsvrouw van de Dagbladen een
lijst te verschaffen van alle abonnees op de e-mailservice en een bewijs van het
verzonden bericht, op straffe van een dwangsom;
3. Eureka te veroordelen in de kosten van dit geding.
3.2 Aan deze
vorderingen hebben de Dagbladen de navolgende stellingen ten grondslag gelegd.
De Dagbladen zijn rechthebbenden op de auteursrechten en databankrechten die
rusten op de (verzamelde) (titels en titellijsten van) nieuwsberichten, gemengde
berichten en artikelen in de door hen uitgegeven bladen en op de door hen
onderhouden websites. Eureka heeft geen toestemming van de Dagbladen voor
het overnemen van (titels en titellijsten van) die berichten en artikelen. Aldus
maakt Eureka inbreuk op de auteursrechten en databankrechten van de Dagbladen op
(de titels en titellijsten van) die berichten en artikelen. Eureka handelt
bovendien onrechtmatig doordat zij op ongerechtvaardigde wijze profiteert van de
inspanningen van de Dagbladen (onder andere) met betrekking tot het selecteren
en opstellen van (titels en titellijsten van) berichten en artikelen en
daarnaast door het (systematisch) aanbrengen van rechtstreekse hyperlinks naar
de berichten en artikelen van de Dagbladen met voorbijgaan aan de homepages van
de websites van de Dagbladen waardoor de Dagbladen onder meer reclameinkomsten
derven. De Dagbladen lijden als gevolg van het handelen van Eureka schade, voor
welke schade Eureka aansprakelijk is.
3.3 Tegen de gevraagde
voorzieningen heeft Eureka zich met name met de navolgende stellingen verweerd.
Hyperlinks vormen functioneel de kern van het world wide web. Deeplinks zijn op
het internet
volstrekt gebruikelijk. Ook de zogenaamde zoekmachines maken intensief gebruik
van het verschijnsel deeplink. Hyperlinks kunnen geen inbreuk op auteursrecht
opleveren. Subsidiair is een beroep mogelijk op het citaatrecht hetzij het recht
om in de pers uit de pers nieuwsberichten over te nemen. Weliswaar kunnen titels
van nieuwsberichten beschermd zijn door auteursrecht, maar het overnemen van die
titels op internet ten behoeve van de hyperlinks die naar die berichten
verwijzen is de meest geëigende en gebruikelijke wijze om de hyperlink naar de
betreffende informatie te vullen. Door de betreffende berichten en artikelen met
deze koppen op internet te plaatsen hebben de Dagbladen impliciet toestemming
gegeven voor het gebruik van deze titels voor hyperlinks. Artikel 15 Auteurswet
staat het overnemen van complete nieuwsberichten uit andere nieuwsmedia toe, met
inbegrip van de daarmee verbonden koppen. In artikel 15a Auteurswet is vermeld
dat citeren in de vorm van persoverzichten een toegestane vorm van citeren is.
In ieder geval zijn deze bepalingen analogisch van toepassing op gebruiksvormen
die door de wetgever destijds niet voorzienbaar waren. Anders dan de titels
geven de titellijstjes als verzameling geen blijk van een ‘eigen en
oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker’ waardoor
gesproken zou kunnen worden van een auteursrechtelijk beschermd werk. Evenmin
rust op de titellijstjes geschriftenbescherming. Subsidiair is de
geschriftenbescherming niet van dien aard dat de Dagbladen zich kunnen verzetten
tegen de overname van een kort lijstje met nieuwsberichten door een ander medium.
Op de lijstjes met titels van nieuwsberichten rust geen databankrecht, omdat een
dozijn titels van een dagblad op internet geen blijk geeft van een substantiële
investering in het samenbrengen van de titels op de homepage van die krant. Het
profiteren van andermans inspanningen is op zichzelf genomen nooit een
onrechtmatige daad zonder bijkomende omstandigheden die een en ander
onrechtmatig maken. Deeplinken is op internet gebruikelijk en algemeen aanvaard.
De Dagbladen kunnen langs technische weg deeplinken voorkomen, maar van die
mogelijkheid maken zij evenwel geen gebruik. Het toezenden van hyperlinks naar
de berichten via e-mail aan abonnees verschilt in geen enkel relevant opzicht
van de aanbieding ervan op de website. Eureka betwist dat het bestaan van haar
site per saldo schadelijk is voor de Dagbladen. Zij heeft de stellige
overtuiging dat per saldo kranten.com de internetsites van de Dagbladen meer
bezoekers en dus meer inkomsten oplevert dan het geval zou zijn als kranten.com
zijn diensten niet zou aanbieden.
4. De beoordeling
4.1 Inzet van dit kort
geding is de vordering van de Dagbladen dat het Eureka wordt verboden om vanaf
haar website onder het adres www.kranten.com te deeplinken naar een andere
pagina dan de homepage van de website van de verschillende door de Dagbladen
uitgegeven kranten. De Dagbladen stellen schade te ondervinden van dit
deeplinking omdat kranten.com daarmee feitelijk de functie van de homepage van
de kranten overneemt, waarmee Eureka de Dagbladen de mogelijkheid ontneemt om de
websites van hun kranten te ontsluiten op hún manier en om hun website te
exploiteren. Op de homepage van de kranten staan advertenties waarmee zij
reclame-inkomsten genereren. Die inkomsten zijn afhankelijk van het aantal
bezoekers dat een webpagina met een advertentie aanklikt.
4.2 De Dagbladen geven
kranten uit. Iedere dag selecteren zij uit hun krant een twaalftal berichten en
artikelen die zij op hun website openbaar maken. Het beschikbaar stellen van
informatie op het internet maakt het voor eenieder waar ook ter wereld met een
internetaansluiting mogelijk om van die informatie kennis te nemen en feitelijk
te gebruiken door die informatie op te slaan, af te drukken op papier, te kopiëren
en/of door te zenden naar anderen. Het is mogelijk voor de aanbieder om dat
gebruik te beperken door de wijze waarop en de mate waarin de informatie wordt
vrijgegeven. Eureka heeft onweersproken gesteld dat het technisch mogelijk is om
deeplinking te voorkomen. Van deze mogelijkheid hebben de Dagbladen geen gebruik
gemaakt.
4.3 De Dagbladen bieden
toegang tot die informatie door op de homepage van hun krant een complete
opsomming te geven van de titels van de berichten en artikelen, die op de
achterliggende pagina's weergegeven worden. Eureka neemt dagelijks van meerdere
regionale en landelijke kranten de titels op de respectieve homepages integraal
over en biedt op de website kranten.com een actueel overzicht van alle titels
per krant. Indien men de naam van een krant aanklikt verlaat men de website van
kranten.com en wordt men doorgeleid naar de homepage van de betreffende krant.
Indien men een titel aanklikt verlaat men de website van kranten.com en wordt
men rechtstreeks doorgeleid naar het betreffende artikel op de website van de
betreffende krant. Vanaf die pagina kan men alsnog de homepage van die krant
bereiken. Met deeplinking vanaf de website van kranten.com wordt de toegang tot
de homepage van de door de Dagbladen uitgegeven kranten dus geenszins onmogelijk
gemaakt. Reeds om deze reden valt niet in te zien dat kranten.com de functie van
de homepage van de Dagbladen overneemt, noch dat zij de exploitatie van de
website van de Dagbladen belemmert.
4.4 Voor wat betreft de
reclame-inkomsten is aannemelijk dat het bestaan van kranten.com tegelijkertijd
ook een aanzuigende werking heeft en meer bezoekers naar de websites van die
kranten zal trekken. Voorshands is derhalve niet aannemelijk dat de Dagbladen
werkelijk schade lijden. Voor zover de Dagbladen inkomsten mislopen omdat de (meeste)
advertenties niet staan op de pagina's die het meest worden bezocht is dat het
gevolg van een zelf gemaakte keuze. De daardoor ontstane schade kan niet worden
toegerekend aan Eureka. De discussies die op de discussiepagina van kranten.com
worden gevoerd zijn niet beduidend minder verheffend dan de discussies die
elders op internet worden gevoerd, en voorshands is niet aannemelijk dat de
inhoud van een discussie op de site van kranten.com een negatieve uitstraling
heeft op de kranten wiens website vanaf kranten.com kunnen worden bezocht. Dat
pagina's van de websites van de kranten niet volledig worden opgebouwd wanneer
men vanaf kranten.com doorgeleid wordt heeft Eureka gemotiveerd bestreden en is
steekproefsgewijs ook niet gebleken. Dat Eureka profiteert van de investering
van de kranten in hun websites kan dus reeds bij gebreke van (aan haar
toerekenbare) schade niet als onrechtmatig worden aangemerkt.
4.5 Een auteursrecht
stelt beperkingen aan de bevoegdheid om openbaar gemaakte gegevens te
verveelvoudigen. Het vanaf de website kranten.com aanleggen van een (deep)link
naar de (berichten en artikelen op de) website van de door de Dagbladen
uitgegeven kranten is niet aan te merken als een verveelvoudiging van die
werken. Het door kranten.com aan haar abonnees toezenden van een set (deep)links
naar (de berichten en artikelen op) die websites is dat evenmin. Het integraal
overnemen van de lijst met titels op de homepage van de kranten en het weergeven
daarvan (onder vermelding van de herkomst) op de eigen website is wel een
verveelvoudiging van die titels en van die lijst als zodanig.
4.6 Voor zover al
aangenomen mag worden dat (een aantal van) deze afzonderlijke titels en de
loutere opsomming daarvan als geheel (hierna te noemen: titellijsten) als (een
verzameling van) auteursrechtelijk beschermde werken zijn aan te merken met een
eigen, oorspronkelijk karakter die het persoonlijk stempel van de maker dragen,
mogen deze titels en titellijsten op grond van artikel 15 Auteurswet 1912 (hierna:
Aw) toch integraal worden overgenomen met bronvermelding door een persorgaan. De
website kranten.com is als een persorgaan in de zin van artikel 15 Aw aan te
merken. Kranten.com geeft immers uitsluitend een actueel overzicht van de titels
op de websites van diverse media. Daarmee is zij niets anders dan een
nieuwsmedium dat periodiek (te weten dagelijks) een overzicht geeft van hetgeen
die media actueel melden, waarbij de namen van die media uitdrukkelijk worden
genoemd. Dat ten behoeve van deze ‘inhoudsopgave’ de titels en titellijsten
letterlijk overgenomen worden ten behoeve van het linken is in dit verband juist
zorgvuldig en gerechtvaardigd, en dient in dit verband naar de regels van het
maatschappelijk verkeer dan ook geoorloofd geacht te worden. Een en ander levert
bovendien persoverzichten op die vallen onder de citeervrijheid van artikel 15a
Aw. Tussen het weergeven van de titels op de site van kranten.com als link en
het toezenden van die links aan abonnees bestaat geen wezenlijk verschil. Van
strijd met de Auteurswet 1912 is in dit verband dus geen sprake.
4.7 De titellijst op de
website van elk der kranten is een verzameling van gegevens die ieder
afzonderlijk toegankelijk zijn. In zoverre kan een titellijst aan te merken zijn
als een databank. De Databankenwet kent een verzameling slechts bescherming toe
wanneer de gegevens op een systematische of methodische wijze gerangschikt zijn.
Een titellijst is in de eerste plaats een (chronologisch) overzicht van de
titels van de berichten en artikelen die men op de pagina's van de website (achtereenvolgens)
zal aantreffen. Eureka heeft niet aangevoerd dat deze rangschikking in dit
opzicht niet is aan te merken als een databank.
4.8 Om voor bescherming
als databank in aanmerking te komen dient de inhoud van de verzameling te
getuigen van een substantiële investering in kwalitatieve of kwantitatieve zin.
De aard van de investering kan zijn geld en/of tijd, moeite en energie die ter
verkrijging, controle of rangschikking van de inhoud van de databank zijn
aangewend. Dat de Dagbladen substantieel hebben geïnvesteerd in de inhoud van
de titellijsten kan niet worden gezegd. Haar investering is gericht op het
vergaren van de berichten en artikelen waarmee zij haar kranten vult. De titels
worden bedacht als krantenkoppen. De selectie van de berichten en artikelen die
op de website worden geplaatst is in dit verband nog slechts een bijzaak, en het
opmaken van de titellijst is daarvan een bijzaak. Van een kwalitatieve
investering in het opmaken van een titellijst is derhalve geen sprake. Dat een
zevental medewerkers zouden zijn betrokken bij de website van een krant zal
getalsmatig verwaarloosbaar zijn in vergelijking tot het totaal aantal mensen
dat voor een krant werkzaam is, zodat van een substantiële investering in
kwantitatieve zin evenmin sprake is. Van strijd met de Databankenwet is derhalve
geen sprake.
4.9 Ook als de websites
van elk der dagbladen als geheel, dus als combinatie van de homepage met de
daarachter liggende pagina's met berichten en artikelen, wel als databank in de
zin van de wet zouden moeten worden beschouwd, dan leidt dit niet tot een ander
oordeel. In dit geval is immers het opvragen en hergebruiken van slechts de
titellijstjes niet aan te merken als het opvragen of hergebruiken van een in
kwalitatief of kwantitatief opzicht substantieel deel van de inhoud van de
databank. Ook het feit dat dit door Eureka herhaald en systematisch gedaan wordt
maakt geen inbreuk op de rechten van de Dagbladen als producenten van de
databank omdat, zoals hiervoor ook reeds onder 4.4 wordt overwogen, voorshands
niet aannemelijk is te achten dat dit in strijd is met de normale exploitatie
van de databanken of ongerechtvaardigde schade toebrengt aan belangen van de
Dagbladen.
4.10 Aangenomen moet
worden dat met de invoering van de Databankenwet de geschriftenbescherming van
verzamelingen is vervallen, zodat de Dagbladen ook daaraan geen argumenten
kunnen ontlenen om de werkwijze van kranten.com te verbieden. Gezien de
samenhang tussen de Databankenwet en de bij dezelfde gelegenheid tot stand
gekomen aanpassing van de Auteurswet 1912 is immers niet voorstelbaar dat de
wetgever beoogd heeft verzamelingen die geen auteursrechtelijke bescherming
genieten als waar de Berner Conventie op ziet en ook niet als databank gelden
toch nog, zoals voorheen wel aangenomen kon worden, onder de beschermende
werking van de Auteurswet 1912 te laten vallen. Overigens zou dus voor de
geschriftenbescherming eveneens de uitzonderingen van artikel 15 en 15a Aw
gelden.
4.11 Resumerend kan
worden gezegd dat de wijze waarop op de website van kranten.com een overzicht
wordt gegeven van de berichten en artikelen op de websites van diverse media
zorgvuldig gebeurt en niet in strijd is met in het maatschappelijk verkeer
geldende regels. Op grond van de Auteurswet is het toegestaan om op deze wijze
een overzicht van de berichten en artikelen in diverse media te geven. Van
strijd met de Databankenwet is evenmin sprake omdat de Dagbladen niet
substantieel investeren in het maken van de lijsten met titels van hun berichten
en artikelen. Niet is gebleken dat deeplinking vanaf kranten.com naar de
websites van de kranten schade berokkent aan de Dagbladen. De gevraagde
voorzieningen zullen daarom worden geweigerd.
4.12 Als de in het
ongeljk gestelde partij zullen de Dagbladen worden veroordeeld in de
proceskosten.
5. De beslissing
De president,
weigert de gevraagde
voorzieningen;
veroordeelt de
Dagbladen in de kosten van deze procedure, tot op heden aan de zijde van Eureka
begroot op f 400,- aan verschotten en op f 2.500,- aan salaris voor de procureur.
Dit vonnis is gewezen
door mr. J. Mendlik, president, in tegenwoordigheid van mr. M.A.M. de Baar,
griffier.